De paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing is opgesteld volgens het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), de beleidsnota Risicomanagement en Weerstandsvermogen (geactualiseerd 2015) en de beleidsnota reserves en voorzieningen (2018).

Weerstandsvermogen

De risico’s zijn gedaald ten opzichte van de laatste inventarisatie in de begroting 2022-2025, de ratio weerstandsvermogen is ongeveer gelijk gebleven 1,03.

Relevante aspecten

• 42 risico’s komen in aanmerking voor het aanhouden van weerstandsvermogen.
• 8 van deze risico’s hebben een risicoscore ≥ 9.
• De risico’s in de grondexploitatie A1 zijn gestegen, de risico’s in de grondexploitaties Sluiskwartier en poort van Deventer zijn gedaald (zie paragraaf grondbeleid).
• Het risico slim warmtenet wordt binnen het project opgevangen en vervalt voor de berekening van het weerstandsvermogen.
• De overige risico’s zijn gelijk gebleven.
• Conform de beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen houden we rekening met een extra buffer (de zogenaamde minimumnorm): 2% van de algemene uitkering uit het gemeentefonds en 2% van de OZB capaciteit 2022.

Conclusies

Conform het bestuursakkoord beschikken we over voldoende weerstandsvermogen wanneer de uitkomst van de ratio minimaal 1 is. De gemeente beschikt met deze uitkomst op dit moment over voldoende weerstandsvermogen om de belangrijkste financiële risico’s volledig op te vangen. In de voorjaarsnota 2022 wordt de ratio weerstandsvermogen opnieuw bepaald.

Een risico is een gebeurtenis die wel of niet kan optreden waarbij het gevolg een negatief effect (schade) heeft op de continuïteit van de dienstverlening en het realiseren van de doelstellingen van de gemeente Deventer. Weerstandsvermogen is het vermogen van de gemeente om risico’s op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op het uitvoeren van de programma’s. Om te bepalen of Deventer beschikt over voldoende weerstandsvermogen wordt drie keer per jaar in het kader van de planning & control cyclus de ratio weerstandsvermogen bepaald.

Deventer maakt onderscheid tussen specifiek weerstandsvermogen en generiek weerstandsvermogen. Het specifieke weerstandsvermogen is gebaseerd op de specifiek gekwantificeerde risico’s. Bekende voorbeelden zijn de risico’s met betrekking tot de grondexploitatie en bijstandsuitkeringen. Er zijn ook risico’s waar moeilijk rekening mee valt te houden, bijvoorbeeld de soms sterk fluctuerende accressen van de algemene uitkering (gemeentefonds), de Rijksbezuinigingen of de politieke en economische ontwikkelingen. Voor deze niet gekwantificeerde risico’s en tegenvallers houdt Deventer een extra buffer aan (de zogenaamde minimumnorm). Daarnaast loopt Deventer risico’s als gevolg van economische vooruitzichten en politieke- en bestuurlijke besluitvorming. Voorbeelden daarvan zijn de gevolgen van de Coronacrisis, de algemene uitkering (gemeentefonds), verkoop van gronden en panden, verbonden partijen en garantstellingen.
Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit : Benodigde weerstandscapaciteit

Van ieder geïdentificeerd risico wordt bepaald wat de kans van optreden is en wat de verwachte omvang (impact) van het gevolg is. Hiervoor wordt uitgegaan van de in de nota risicomanagement voorgeschreven risicoklassen. Voor ieder geïdentificeerd risico wordt een risicoscore bepaald op basis van de gestelde risicoklassen. Risicoscore is de score voor de kans (verwachting ) x de score voor het gevolg (impact). Risico’s met een risicoscore kleiner dan 9 worden niet gerapporteerd via de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing van de P&C cyclische rapportages. Het betreffen uiteraard wel risico’s en worden integraal meegenomen bij het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit.

Gemeente Deventer past voor het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit de Monte Carlo simulatietechniek toe, met een zekerheidspercentage van 90%. Bovenop de uitkomst van het simulatiemodel voor de omvang van de weerstandscapaciteit rekent Deventer met een minimumnorm (2% omvang algemene uitkering + 2% OZB capaciteit). Dit is een extra buffer voor financiële tegenvallers die niet zijn opgenomen in de berekening.

De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit de specifieke weerstandsreserve, de onbenutte (flexibele) begrotingsruimte, de onbenutte investeringsruimte, de onbenutte belastingcapaciteit en de stille reserves.

De benodigde weerstandscapaciteit bestaat uit de risico’s die gemeente Deventer loopt vermeerderd met de minimumnorm. Er zijn 42 financiële risico’s die hiervoor in aanmerking komen. De 8 risico’s met een risicoscore ≥ 9 worden hieronder toegelicht.

De beschikbare weerstandscapaciteit moet minimaal gelijk zijn aan de benodigde weerstandscapaciteit om voldoende weerstand te kunnen bieden als de risico’s zich voordoen. Deze verhouding wordt bepaald door de ratio weerstandsvermogen:

Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit : Benodigde weerstandscapaciteit

Beschikbare weerstandscapaciteit = €15.800.000
Benodigde weerstandscapaciteit = €10.980.000 + €4.300.000 = €15.280.000
Ratio weerstandsvermogen =  1,03

De beschikbare weerstandscapaciteit is hoger dan de benodigde weerstandscapaciteit. Dit betekent dat er voldoende weerstandsvermogen is om volledig de gevolgen van het optreden van risico’s financieel op te vangen. Conform het bestuursakkoord beschikken we over voldoende weerstandsvermogen wanneer de uitkomst van de ratio minimaal 1 is.

Naast de ingeschatte risico’s heeft Deventer ook te maken met algemene onzekerheden.

Onder andere:

• Effecten als gevolg van de Coronacrisis
• Algemene uitkering (onzekerheid verdeelsystematiek en soms sterk fluctuerende accressen);
• BTW/BCF (ontwikkelingen en plafond BCF);
• Leegstand onroerende panden in eigendom;
• Restauratie monumentale panden;
• Financieringsrisico’s (rente- en kredietrisico’s);
• Garantstellingen (kans op aflossen krediet vanwege insolventie kredietnemer);
• Te ontvangen subsidies (kans op terugvordering door niet voldoen aan de subsidievoorwaarden).

Op basis van wat we nu weten, kunnen deze onzekerheden (risico’s) niet worden gekwantificeerd.
Voor het opvangen hiervan zijn algemene weerstandsbudgetten beschikbaar. De omvang van de generieke weerstandsreserve is €28 miljoen per 01-01-2022, die naar verwachting daalt tot een bedrag van eenmalig €25 miljoen in 2026. Het totaal van deze bedragen vormt samen met de beschikbare weerstandscapaciteit het totale weerstandsvermogen.

Deelneming aan een verbonden partij kent financiële -, bestuurlijke - en beleidsinhoudelijke risico’s. De diversiteit in de verschillende verbintenissen (gemeenschappelijke regelingen, deelneming in vennootschappen met aandelenbezit en/of verstrekte leningen / garanties) levert onderscheid in de risico’s op. De te onderscheiden risico’s vereisen verschillende aandacht. In de paragraaf verbonden partijen van deze begroting is algemene informatie en specifieke informatie opgenomen voor vorming van een beeld van het financiële risicoprofiel.

Wanneer (op grond van een concrete gebeurtenis) bij een bepaalde verbonden partij een risico wordt voorzien dat zou kunnen leiden tot een verlies op het ingebrachte kapitaal, de verstrekte lening of garantie of indien het leidt tot een verplichting (en het risico is kwantificeerbaar), dan zal daarvoor weerstandsvermogen worden aangehouden of een voorziening worden gevormd.
Aan de informatie over de verbonden partijen ontlenen wij in algemene zin geen aanwijzingen dat de gemeente voor bepaalde financiële risico’s bij verbonden partijen weerstandsvermogen moet aanhouden. Daarbij baseren wij ons mede op de accountantsrapporten die bij de jaarrekeningen 2020 van verbonden partijen worden afgegeven waarin de accountant aandacht besteedt aan de continuïteit van de bedrijfsvoering en actuele financiële informatie vanuit vennootschappen en gemeenschappelijke regelingen. Daarover zijn twee constateringen:

1. De financiële effecten van coronamaatregelen bij voornamelijk de NV Deventer Schouwburg, de NV Maatschappelijk Vastgoed Deventer (vanaf 2021 overgedragen aan de gemeente) en NV Sportbedrijf Deventer.

• In 2020 heeft de gemeente de financiën van de NV Deventer Schouwburg respectievelijk de NV Sportbedrijf Deventer aangevuld met een bijdrage van eenmalig €300.000 respectievelijk €150.000 om de liquiditeitspositie aan te vullen. Ook voor 2021 is aan de schouwburg een aanvullend budget van €280.000 beschikbaar gesteld. Prognose van de NV Sportbedrijf Deventer is in haar vastgestelde meerjarige perspectief van december 2021 dat zij mede door de coronabijdragen van het rijk en de gemeentelijke aanvullende subsidie aan haar aflossingsverplichtingen van de gemeentelijke leningen kan blijven voldoen.  
• In 2020 heeft de gemeente een kortlopende kasgeldlening van €910.000 aan de NV Maatschappelijk Vastgoed Deventer (NV MVD) verstrekt voor de in 2020 opgelopen huurachterstanden. Uit de concept jaarrekeningen (2020 en 2021)  van de NV blijkt dat een groot deel van de huurachterstanden inmiddels is voldaan. De terugbetaling van de kasgeldlening, maar ook van de andere door de gemeente verstrekte leningen in 2021 en de “terugbetaling” van het aandelenkapitaal aan de gemeente (op te nemen in de liquidatie-uitkering die in 2022 plaatsvindt) is geen financieel risico meer voor de gemeente.  
• In 2020 is het vliegverkeer van en naar de NV Luchthaven Teuge (deels) wegens coronamaatregelen tijdelijk gestaakt. Ondanks dat werd over 2020 een positief resultaat gerealiseerd en is ook het voorlopig resultaat 2021 en het financieel meerjarige perspectief positief. De liquiditeitsontwikkeling daarentegen is beperkt en biedt weinig ruimte voor aflossingen van de bancaire lening die op dit moment afgerond €1,0 mln. boekwaarde betreft. De NV is daarover met de bank in gesprek. Uitgangspunt voor de gemeente is dat de NV geen beroep op gemeentelijke middelen doet.

2. De financiële situatie van de NV Deventer Schouwburg in algemene zin.

De continuïteit van deze NV en daarmee een nog nader vast te gaan stellen sluitende meerjarige begroting voor de schouwburg (momenteel een structureel nadeel van afgerond €350.000) is afhankelijk van nog te nemen gemeentelijke besluitvorming over de toekomst van het Cultureel Centrum (plan De Nieuwe Keizer) en de positie van de schouwburg daar in. Daarnaast is definitieve gemeentelijke besluitvorming over het verstrekken van gemeenteleningen voor vervangingsinvesteringen aan de schouwburg nodig. Voorwaarde daarvoor is eveneens  een sluitende meerjarige begroting.   

In de tabel hieronder zijn de verbonden partijen opgenomen waarin Deventer een geactiveerd financieel belang heeft en de omvang daarvan per 31-12-2021.

In de paragraaf verbonden partijen wordt verder ingegaan op de financiële risico’s in relatie tot de verbonden partijen.

Op basis van een wetswijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) publiceert Deventer vanaf begrotingsjaar 2015 de landelijk voorgeschreven financiële kengetallen in de begroting en jaarrekening. De kengetallen maken het de leden van de gemeenteraad gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van hun gemeente.

De kengetallen zijn gebaseerd op de balans en exploitatierekening 2021. Hieronder worden de uitkomsten van de berekening van de kengetallen gepresenteerd. Vervolgens volgt een beknopte beoordeling van de uitkomsten in relatie tot de financiële positie.