C. Verhaar

31 december 2021

De gemeente Deventer heeft het landelijk Klimaatakkoord en haar eigen doelstellingen uit de omgevingsvisie vertaald in het Energieplan Deventer en nader uitgewerkt in de transitievisie warmte. Een belangrijk onderdeel van het Energieplan is het realiseren van 10.000 aardgasvrije woningen in 2030. Sinds 2017 wordt hier met de strategische partners in de stad (corporaties en netwerkbedrijf Enexis) invulling aan gegeven op basis van de uitvoeringsagenda FBW: Fossielvrij en Betaalbaar Wonen. Onderdeel van de Uitvoeringsagenda is het in uitvoering brengen van kansrijke projecten. Het verduurzamen van de wijk Zandweerd is hierbij aangewezen als potentieel kansrijk project omdat – naast de nieuwbouw in de Tuinen van Zandweerd – nu veel renovatieprojecten door de corporaties in uitvoering zijn en ten noorden van de wijk een duurzame warmtebron in de vorm van de RWZI aanwezig is. Het projectplan beschrijft de realisatie van de eerste fase van het ontwikkelen van Slim Warmtenet Zandweerd, dit vormt een belangrijk onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken. Slim Warmtenet Zandweerdheeft de potentie om 2200 woningen van het aardgas te halen. Een deel van Slim Warmtenet Zandweerd is reeds in de Tuinen van Zandweerd aangelegd. Momenteel vinden de voorbereidingen plaats voor de realisatie van de eerste warmtecentrale voor verwarming van bestaande woningen in de wijk.  

Raakvlakken
1. Ontwikkeling Tuinen van Zandweerd: Streven is om zoveel mogelijk woningen in dit gebied aan te sluiten op het warmtenet.  Deelname in elkaars projectorganisatie. Periodiek planningsoverleg. Zie hoofdstuk organisatie.
2. Wijkaanpak Aardgasvrij Zandweerd: De ontwikkeling van het warmtenet is een essentieel onderdeel om de wijk aardgasvrij te maken. Hiervoor is een project opgezet waarin op basis van een brede wijkaanpak dit wordt uitgevoerd. De gemeente vervult hierin een regierol. Het SWZ heeft vanwege de omvang van het project zijn eigen projectorganisatie. Deze maakt onderdeel uit van een grotere projectorganisatie. Zie voor afstemming hierin hoofdstuk organisatie.
3. Fossielvrij en Betaalbaar Wonen (programma, geen groot project): FBW is een programma gemeentebreed. Zandweerd aardgasvrij (en daarmee ook de aanleg van het SWZ) is een uitvoeringsopdracht vanuit FBW. Afstemming vindt plaats door deelname in elkaars projectorganisatie. Zie hoofdstuk organisatie.

In het raadsbesluit van 7 oktober 2020 is opgenomen dat tijdens de projectuitvoering de Raad op drie belangrijke momenten gevraagd wordt een besluit te nemen bij tussentijdse beslismomenten. Deze beslismomenten vormen belangrijke stappen in het project en maken ook onderdeel uit van de besluitvorming (zie voor verdere uitwerking van de beslispunten hoofdstuk 9):  
1.   Het moment waarop besloten wordt om - na realisatie van het Slim Warmtenet Zandweerd voor de nieuwbouw fase 1a - aan te vangen met het realiseren en daarmee aansluiten van het Slim Warmtenet Zandweerd op de bestaande bouw in Zandweerd Noord- fase 1b;
2.   Het moment waarop met Enpuls BV afspraken zijn geconcretiseerd en tot overname door Enpuls BV van het Slim Warmtenet moet worden besloten (verwacht binnen 1-3 jaar);
3.   Het moment waarbij met corporaties en particulieren afspraken zijn gemaakt over de aansluiting van hun woningen in de vervolgfasen. Dit betreft de besluitvorming voor fase 2 (verwacht tussen 1-4 jaar).  

Wijziging op het projectplan
In het tweede kwartaal van 2021 is de fasering van het project bijgesteld en is door het college besloten de fasering te optimaliseren en fase 1a en 1b samen te voegen. Deze wijziging is geeffectueerd met een collegebesluit van 31 augustus 2021. Ook is de wijziging behandeld met een raadsmededeling d.d. 21 september 2021.

Huidige projectfase:
Realisatiefase (overgang van voorbereiding naar realisatiefase)
De projectfase is op te delen in 2 onderdelen welke volgordelijk de projectfasen doorlopen:

1. De aanleg van de infrastructuur van het warmtenet - Realisatiefase. Onderdeel van overgang naar de aanbesteding van de warmtelevering is de realisatie van de aanleg van de infrastructuur.
2. De aansluiting van de woningen op de infrastructuur - Voorbereidingsfase. Deze aansluiting is afhankelijk van de totstandkoming van de concessieovereenkomst met de warmteleverancier. De aanbesteding van de warmteleverancier loopt vertraging op ten gevolge van een inschrijving onder voorwaarden van 1 partij. Dit heeft geleid tot een onderhandelingsprocedure waarbij met de gegadigde overeenstemming over zijn inschrijving moet worden bereikt, binnen de scope van de aanbestedingsvoorwaarden. Dit zal begin 2022 tot duidelijkheid moeten leiden.

Aanleg infrastructuur:
•   NTP heeft zijn werkzaamheden aan het ZLT-net afgerond. Momenteel wordt het systeem opgeleverd.
•   De aanleg van de overige infrastructuur (MT-net) kan vervolg worden gegeven na aanbesteding met de Warmteleverancier. De stand van zaken met betrekking tot de aanbesteding wordt hieronder verder weergegeven.

Aansluiting van de woningen op de infrastructuur:
•   Rondom de kaveluitgifte voor de TvZ is de verkoop van het Slim Warmtenet meegenomen.
•   Rond de Tuinen van Zandweerd is het verkoopproces van de kavels in volle gang. Om tijdig warmte te leveren zijn offertes uitgezocht voor een tijdelijke voorziening voor levering van warmte. Hiervoor wordt een lucht water warmtepomp nabij het terrein geplaatst die, tot het moment dat de voorzieningen op de RWZI gereed zijn, warmte levert aan de woningen.
•   De werkgroep communicatie is gestart met de strategie tot aansluiting van de huurwoningen. Minimaal 70% van de huurders dient zijn commitment uit te spreken voor aansluiting op het SWZ. Dit vraagt om een integrale aanpak vanuit het projectteam SWZ in nauw overleg met de communicatie-adviseurs van de samenwerkende verhuurders.
•   De realisatie van de techniek bij het aansluiten van de woningen op de infrastructuur zal vervolg krijgen na aanbesteding. De stand van zaken met betrekking tot de aanbesteding wordt hieronder verder weergegeven.

Aanbestedingstraject & Onderhandelingsprocedure:
Om een beeld te krijgen van de huidige stand van zaken is in chronologische stappen de huidige stand van zaken weergegeven.
Aanbestedingstraject:

• De gunningsleidraad voor de Warmteleverancier is 19 maart 2021 gepubliceerd;
• Op 26 maart heeft de eerste schouw met de drie inschrijvende warmteleveranciers plaatsgevonden;
• De aanbesteding van de warmteleverancier heeft niet tot het gewenste resultaat geleid. Na publicatie van de gunningsleidraad heeft een partij wegens capaciteitsproblemen zich teruggetrokken uit de procedure. Een tweede partij heeft na de schouw geen bod ingediend. Half juni heeft een derde partij een voorwaardelijke inschrijving gedaan. Hiermee is de beoogde aanbesteding niet gelukt;
• Op basis van de ontstane situatie zijn diverse acties uitgevoerd: Met de partij die heeft ingeschreven zijn twee gesprekken gevoerd om een nadere motivatie van hun inschrijving te horen. Parallel is een advies naar het Bestuurlijk Overleg opgesteld met de volgende elementen: Scenario’s voor vervolg, Update risman-analyse, kosten voor tijdelijke voorzieningen wegens tijdvertraging;
• Het Bestuurlijk Overleg heeft unaniem besloten met de enige inschrijvende partij een onderhandelingsprocedure te starten om tot een onvoorwaardelijke inschrijving te komen. De volgende motivatie ligt daaraan ten grondslag: Momenteel is de markt van warmteleveranciers uiterst schraal: te veel vraag, te weinig aanbod. De andere twee partijen die tijdens de gunningsfase van de aanbesteding zijn afgevallen hebben dat niet gedaan wegens een onmogelijke uitvraag maar met name om reden van een te krappe markt en te veel werkvoorraad. De inschrijvende partij had al een ‘95%’ aanbod gedaan. De tussentijds gevoerde gesprekken hebben de indruk gewekt dat op basis van verdere uitwerking van met name technische issues mogelijk wel een onvoorwaardelijke inschrijving kan worden gedaan. Het Bestuurlijk Overleg heeft besloten om tot 1 november 2021 de onderhandelingsprocedure in te zetten om dan te bepalen of een concessie overeenkomst zal worden aangegaan.

Onderhandelingsprocedure:

• Gedurende het derde kwartaal 2021 zijn er drie intensieve onderhandelingssessies gevoerd met gegadigde binnen de voorwaarden van de aanbestedingsprocedure. Binnen de onderhandelingsprocedure is helderheid verkregen bij mogelijke technische implicaties.
• De financiële onderhandelingssessies vroegen echter meer tijd (dan tot 1 november 2021) voor een gedegen uitwerking en hebben vervolg gekregen in het vierde kwartaal.
• Op basis van de tussenresultaten uit de onderhandelingsprocedure is gebleken dat er een groot financieel verschil is tussen de projectbegroting en de kosten die de ingeschreven partij moet maken. De resultaten hiervan zijn in het bestuurlijk overleg met de samenwerkende partijen gedeeld op basis waarvan het bestuurlijk overleg commitment heeft gegeven om, gezamenlijke met de inschrijvende partij tot een financiële verdiepingsslag te komen.
• Vanuit de onderhandelingen wordt duidelijk dat een financieel haalbaar plan voor alleen fase 1 niet mogelijk is. Zicht op een sluitende businesscase is alleen mogelijk als fase 1 en fase 2 worden samengevoegd. Dit vraagt om een nieuw college- en raadsbesluit. Hier wordt een nieuw besluitvormingstraject voor opgesteld in het eerste kwartaal van 2022.
• Gedurende het vierde kwartaal heeft het projectteam een intensief traject doorlopen van onderhandelingen bij de aanbestedingsprocedure. Het vierde kwartaal stond voornamelijk in het teken van nadere uitwerking van de financiële haalbaarheid van de businesscase bij het Slim Warmtenet. Voor de doorrekening van de businesscase wordt gebruik gemaakt van een gevalideerd rekenmodel (Expertise Centrum Warmte). De door het onderhandelingsteam uitgewerkte businesscase zal getoetst worden door een onafhankelijke derde partij (Rebel Group). De verwachting is dat de uitwerking van de businesscase eind januari 2022 zal worden afgerond.
• Doordat de onderhandelingen uit zijn gelopen, t.o.v. de planning van aansluitingen eerste woningen op het warmtenet, zal voor de woningen in Tuinen van Zandweerd en Rubensstraat geborgd worden dat er vroegtijdig een gasgestookte oplossing wordt gerealiseerd voor deze afnemers. Deze gasgestookte oplossing maakt straks onderdeel uit als back-up/piekvoorziening van het totaalconcept. Deze voorziening wordt als een apart collegebesluit voorgelegd. Het bestuurlijk overleg, college en raad zullen mee worden genomen in de uitkomsten van de onderhandelingsprocedure. Er zal een collegebesluit worden uitgewerkt voor de uitkomsten van de onderhandelingen. Deze zal gevolgd worden door een raadsbesluit aangezien de verwachting is dat er wezenlijke wijzigingen optreden t.o.v. de meegegeven kaders van fase 1.

Behoeft aandacht

Ten aanzien van Financiën, Risico’s en Planning worden knelpunten onderkend. Mogelijke bijsturing hangt nauw samen met de uitkomsten van afronding van de aanbesteding van de warmteleverancier. Zie ook mede hiervoor hoofdstuk 2 stand van zaken.

Behoeft aandacht

Nee

1.   Start aanbesteding warmteleverancier is verschoven van eind december 2020 verschoven naar half januari 2021 De planing van de onderhandelingsprocedure eindigt eind Q1-2022.
2.   Kritisch punt is de tijdige warmtelevering aan de nieuwbouwwoningen van de Tuinen van Zandweerd (31-12-2020) en tijdige warmtelevering aan de huurwoningen van St Eigen Bouw en Woonbedrijf ieder1 (per 1 oktober 2022). Hier is begin februari 2022 een collegebesluit over genomen. In het het tweede kwartaal van 2021 is de fasering van het project bijgesteld en is door het college besloten de fasering te optimaliseren en fase 1a en 1b samen te voegen. Deze wijziging is geeffectueerd middels een collegebesluit van d.d. 31 augustus 2021. Tevens is de wijziging behandeld middels een raadsmededeling d.d. 21 september 2021.

Ja

 Zie hierboven

Ja

Op grond van de onderhandelingen met de inschrijvende partij werden in november 2021 grote wijzigingen ten opzichte van de begrote exploitatiekosten gezien. Op basis daarvan zijn veel verschillende optimalisaties doorgevoerd. Hierover zijn we voorzichtig positief. Begin 2022 worden de onderhandelingen afgerond. Dan zullen ook de resultaten uit de onderhandelingen met de inschrijvende partij ten opzichte van de exploitatiekosten worden gerapporteerd.

Behoeft aandacht

Aan de hand van de huidige stand van zaken is geïnventariseerd welke risico’s (onverwachte gebeurtenissen) er zijn ten aanzien van het realiseren van het slim warmtenet fase 1 (projectdoelstelling). We zien door meerdere oorzaken een verhoogd risico binnen het project ontstaan:

• De zeer slechte marktomstandigheden ten gevolge van materiaalprijsstijgingen (€ >25%);
• De slechte marktomstandigheden tegenover weinig aanbieders, maar veel vraag. Er is dus zeer beperkte concurrentie waardoor gegadigde een comfortabele onderhandelingspositie heeft;
• De stijgende gas- en warmteprijzen.De ontwikkelingen van de gasprijzen worden meegenomen in de onderhandelingsessies.

Met behulp van de Risman-methode is de financiële impact van de risico’s ingeschat. Dit op basis van het netto risico wat overblijft na toepassing van de beheersmaatregelen. In de tabel hieronder is het financiële effect van het netto risico opgenomen. Dit aan de hand van de vier hoofdrisico’s die ook zijn gehanteerd bij het initiële risicobeheerplan van oktober 2020.
In het project wordt verder een generieke post onvoorzien toegepast van 10% op alle te voorziene investeringen. Dit is een gebruikelijk percentage bij dergelijke projecten. Aanvullend op de post onvoorzien is een projectgebonden weerstandsvermogen toegepast gebaseerd op de financiële impact van de risico’s. Deze is als volgt:

• Aansluitrisico's: €150.000
• Investeringsrisico's: €900.000
• Operationele inkomsten risico's: €20.000
• Operationele kosten risico's: €687.500
• Eindtotaal: €1.757.500

De project specifieke risico’s leggen een beslag op het weerstandsvermogen van €1,757 mln. Dit beslag zal, bij het zich voordoen van de risico’s, worden gedekt vanuit de gelden verkregen vanuit de Proeftuinsubsidie.

Voorgaande verhoging van het projectgebonden weerstandsvermogen is geëffectueerd in de kwartaalrapportage van Q2-2021. Inmiddels is er door de onderhandelingen ook zicht gekomen op de  risico-inschatting van de inschrijvende partij. Deze gaat naast fase 1 ook over fase 2. Samenvattend zien we de volgende aanvullende risico’s:

• Het niet behalen van de planning;
• Het verhogen van de tariefstructuur naar afnemers (verhoging van de BAK);
• Projectgebonden risico’s rondom aanleg, vergunningen etc.;
• Fluctuaties rondom inkoop van gas en elektra;
• Fluctuaties rondom verkoop van warmte en warmtehoeveelheden.

Deze nieuwe risico’s zullen samen met de hierboven risico’s nader geïnventariseerd en gekwantificeerd worden en voorzien van beheermaatregelen. Bij de aanstaande besluitvorming over de aanbesteding zal de risicoanalyse als geheel geactualiseerd zijn en betrokken worden bij het raadsbesluit. Vervolgens zal dit verwerkt worden in de kwartaalrapportages.

Draagvlak, tijdelijke rol warmteleverancier, aangehaakt houden ENN, kosten en risico’s particuliere aansluitingen
Kansen: De volgende kansen zijn reeds geïdentificeerd:

• ISDE: Investeringssubsidie voor onder andere particulieren voor aansluiten op een warmtenet;
• SAH: Subsidie Aardgasvrije Huurwoningen;
• NWN! Nieuwe warme. Een subsidie aanvraag voor financiële bijdrage doorontwikkeling fase 2.

Ja

Als we kijken naar de realisatie voor fase 1 dan ligt deze in lijn met de begroting. Voor de prognose wordt nog aangesloten bij de begroting. Wel zien we dat de proceskosten fors toenemen (ureninzet en externe advisering). Enerzijds veroorzaakt door veel leergeld binnen de organisatie. Anderzijds veroorzaakt door veel kosten rondom juridische zaken (samenwerking Enpuls), technische ontwerpuitwerking en de niet geslaagde aanbesteding waardoor de onderhandelingsprocedure met gegadigde moest worden gestart. Dit leidt zowel aan de kant van de gemeente als aan de kant van de gegadigde (ontwerpvergoeding) tot aanvullende en niet begrote kosten. We hebben een best forse inzet nodig van DWA (technische projectondersteuning) en AKD (juridische ondersteuning). Een deel (€ €125.000) van deze kosten is gedekt vanuit de Elena-subsidie. Aanvullend worden er nu al kosten gemaakt voor de vooropdracht warmtevoorziening Tuinen van Zandweerd en Rubensstraat (zie mede toelichting H2 Stand van zaken Q4).

De onderhandelingen bij de aanbesteding lopen nog. Deze zullen naar verwachting in Q1 2022 worden afgerond. Voor de financiële begroting zal het reserend saldo van 2021 overgeheveld worden naar 2022. Verdere realisatie van het productiedeel zal plaatsvinden in 2022 na afronding van de aanbestedingsprocedure.

Behoeft aandacht

De beoogde planning van realisatie en ontwikkeling van de woningen in de Tuinen van Zandweerd is snel en voortvarend ter hand genomen. In relatie tot aanbesteden van de warmteleverancier ontstaat er een vertraging waardoor warmte niet op tijd door de warmteleverancier aan de woningen geleverd kan worden. Dit slaat zowel op de woningen in de Tuinen van Zandweerd als op de woningen van Stichting Eigen Bouw aan de Rubenstraat. Hiervoor worden nu voorbereidende werkzaamheden getroffen om in dat geval een tijdelijke energievoorziening voor de woningen die eerder in gebruik zijn dan dat het warmtenet operationeel is, te leveren.

Ten opzichte van de oorspronkelijke planning zal er vertraging op de volgende onderdelen plaatsvinden:
-   Nieuwe besluitvorming voor fase 1 en fase 2 wanneer uit de onderhandelingen blijkt dat een project alleen haalbaar is door de combinatie van die fasen.
-   Ecologisch onderzoek maakt duidelijk dat er diverse diersoorten op locaties waar technische voorzieningen zijn gepland zijn vastgesteld. Hiertoe dienen vervolgonderzoeken plaats te vinden waardoor deze projectonderdelen met een vertraging van 0,5 – 1 jaar kunnen worden gerealiseerd
-   De doorontwikkeling naar fase 2 zal meer tijd innemen. Met de corporaties worden afspraken gemaakt om hun bezit in deze fase later dan overeengekomen aan te sluiten

Op koers

Samen met de buurt is een buurtplan opgesteld ‘Zandweerd gaat voor minder’. Dit is een aanpalend project aan het SWZ fase 1, maar heeft veel raakvlakken. Het SWZ fase 1 maakt onderdeel uit van het buurtplan en wordt ook verwerkt in het zogenaamde Wijk Uitvoeringsplan dat voor de wijk Zandweerd is opgesteld. In maart/april zal de aanpak verder versterkt worden zodat communicatie en betrokkenheid nog meer kan worden vormgegeven.

Lopende activiteiten communicatie vanuit SWZ fase 1, ondanks coronabeperkingen:
-   Diverse bewonersavonden rondom warmtenet in de Tuinen van Zandweerd. Voor toekomstige bewoners en voor omwonenden
-   Tuinen van Zandweerd:

o   Promofilm
o   Factsheet ontwikkeling
o   Technische bijlage aansluiting Slim Warmtenet
o   Definitief maken tariefstructuur
o   Inrichting helpdesk
o   5 gehouden bewonersavonden met voorlichting over het SWZ
o   Interessepeiling o.b.v. enquête onder zelfbouwers: > 50% geeft in eerste instantie aan te willen aansluiten op het SWZ
o   Er is een helpdesk vanuit zowel de nieuwbouw (www.opjestek.nl) als vanuit de bestaande bouw (www.zandweerdstroomt) ingericht voor vragen over o.a. het warmtenet
o   Aansluitovereenkomst en technische voorwaarden gepubliceerd
o   Brief vanuit portefeuillehouder voor aansluiting op SWZ
o   Technische informatiesessies toekomstige bewoners

-   Bestaande bouw:

o   Traject gestart rondom ophalen van 70% commitment huurders voor aansluiting op SWZ.
o   Burendag september 2021
o   Isolatieavond februari 2022

N.v.t.