Dit programma omvat de zorg van de gemeente voor milieu en duurzaamheid. Enerzijds betreft het de milieugevolgen van handelingen en activiteiten, zoals geluidhinder, slechte luchtkwaliteit, geuroverlast, schade aan de natuur en bodemverontreiniging. Anderzijds gaat het over de rol van de gemeente in de mondiale en lokale klimaatproblematiek. Bij het realiseren van de doelstellingen kiest de gemeente steeds bewust voor de juiste rol. Op gebieden waarvoor wettelijke kaders zijn, is dat een regulerende. Met name op gebied van duurzaamheid is dat een faciliterende en loslatende.

Dit jaar hebben we verder uitvoering gegeven aan het in 2020 vastgestelde “Grondstoffenplan 2020- 2024” en het “Uitvoeringsprogramma maatregelen grondstoffenplan”. Het uitgangspunt daarbij is verder te gaan naar een duurzame en zoveel mogelijk afvalvrije gemeente in 2030. Dit geldt zowel voor inwoners, maar ook voor verenigingen en evenementen. Hoe minder grondstoffen we gebruiken en afval weggooien, hoe beter het is voor het milieu en hoe minder kosten uiteindelijk. Een belangrijke stap die we gezet hebben is het invoeren van de – voornamelijk ondergrondse – papiercontainers. Er zijn op een veel plaatsen in de stad GF zuilen geplaatst. We zijn gestart met het inzetten van afvalcoaches als pilot via Circulus om inwoners te helpen bij het beter aanbieden van afval.
De Milieustraat is dit jaar door ruim 159.000 mensen bezocht, dit zijn er 42.000 meer dan de 117.000 bezoekers van 2020.

Middels onderzoek naar de oorzaken van zwerfafval, zoeken we naar mogelijkheden om dit te voorkomen. De afvalstoffenverordening is aangepast waardoor het ook mogelijk is geworden om de “ja” sticker in te voeren, om op die manier ongewenst drukwerk tegen te gaan. Wat weer een bijdrage is in het bestendigen van de koppositie van de gemeente Deventer waar de inwoners hun afval zeer goed scheiden.

Met het Uitvoeringsprogramma Schone Lucht 2021 geven we uitvoering aan het Schone Lucht Akkoord dat we in 2020 ondertekend hebben. Door samenwerking met buurgemeenten en provincies trachten we de gevolgen van luchtvaartbesluiten voor de regio zo veel mogelijk te beperken. 
Er bestaan zorgen over veiligheid en gezondheid nabij hoogspanningslijnen. In 2021 hebben we het onderzoek naar de haalbaarheid om bepaalde hoogspanningslijnen ondergronds te brengen uitgevoerd. In februari/maart 2022 spreekt de raad over het initiatiefvoorstel over Verkabelen, waarin wordt voorgesteld om de gereserveerde middelen voor uitwerking van basisontwerpen vrij te geven en voor de twee tracés te besluiten over voorkeursalternatieven. 

Ecologische adviezen krijgen een steeds stevigere basis in (ruimtelijke) projecten, zoals bijvoorbeeld bij het “natuurinclusief bouwen”, bestemmingsplannen, MJOP, Omgevingsvisie en groenbeheer. Ook het overzicht in “de stand van de natuur” komt steeds beter in beeld, we werken aan een nieuwe uitgave van het boek “Flora in Deventer” dat in 2022 uitkomt.

De Omgevingsdienst IJsseland (OD) bestaat nu 4 jaar en positioneert zich steeds nadrukkelijker in de regio. De OD stelt haar eigen jaarplannen en –programma’s op. Dit in overleg met en ter vaststelling door de raad. Daarnaast werkt de OD aan het continu optimaliseren van de werkprocessen.  In 2021 heeft het gesprek hierover plaatsgevonden, die hebben geleid tot een aantal vervolgstappen die in 2022 zullen worden vervolgd. Sinds de start is er immers het nodige veranderd. We zullen terugkijken en onderzoeken waar aanpassingen kunnen worden gedaan, waarbij we nadrukkelijk de begroting, de financiering en de onderling gemaakte afspraken betrekken. Er zijn voor 2021 extra middelen aangevraagd, in 2022 zal de discussie over de inzet en middelen vervolgd worden. De Corona tijd heeft ook in 2021 voor de vergunningverleners en specialisten van de OD consequenties gehad. Zij konden (deels vanuit huis) redelijk normaal hun werkzaamheden uitvoeren. Voor de toezichthouders was de impact groter. Het aantal controles is minder dan gepland. In overleg is ervoor gekozen om het toezicht anders in te richten en het bedrijvenbestand te updaten door het houden van gevelcontroles. 

De Ulebelt zet zich op integrale wijze in voor Duurzaam Deventer op de locatie zelf, via projecten voor diverse opdrachtgevers met impact in wijken en met een educatief aanbod voor scholen. Dit biedt bewoners en kinderen handvatten en perspectief voor de toekomst o.a. op het gebied van klimaat, afval- en grondstoffen en biodiversiteit.  Door de Corona tijd moest de locatie een deel van het jaar sluiten. Op creatieve wijze zijn de activiteiten zo veel mogelijk voortgezet. De toekomstvisie van de Ulebelt 3.0 is nog niet rond. Financieel is er in 2021 meer duidelijkheid gekomen, dit heeft geleid tot een aantal financiële tegenvallers. Ondanks ondersteuning van Coronagelden, is de financiële situatie op dit moment slecht te noemen. De Ulebelt heeft de gemeente verzocht om een extra financiële impuls voor interimmanagement. Er zijn plannen om een toekomstvisie door een onafhankelijk bureau te laten uitvoeren, in opdracht van de gemeente.

De focus van het Duurzaamheidscentrum Deventer ligt ook in 2021 op het handelingsperspectief voor burgers en het MKB. Halverwege het jaar is een klimaatforum georganiseerd in de Lebuïnuskerk. Het streven ligt op een bezoekersaantal van 5000 per jaar, met een gemiddelde waardering van een 7,5. Dit aantal zal door Corona niet gehaald worden, toch is het duurzaamheidscentrum nog een groot deel van de geplande tijd open geweest, waarbij meer nadruk is gelegd op online activiteiten. De gemeente Deventer heeft een digipanel onderzoek gehouden naar bereik, tevredenheid en genomen maatregelen. De gemiddelde waardering voor het Duurzaamheidscentrum is wederom een dikke 7, gemeten via een digipanel onderzoek in het najaar.

Energietransitie

Met het Klimaatakkoord hebben gemeenten een centrale, regisserende rol gekregen in het realiseren van de ambitieuze doelstellingen op het gebied van de warmtetransitie en de opwek van duurzame stroom op land.

In de warmtetransitie behoort Deventer tot de koplopers van Nederland. In februari 2021 is door de raad de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. Daarnaast is ook het Wijk Uitvoeringsplan (WUP) Zandweerd, als een van de eerste WUP’s in Nederland vastgesteld. Dit WUP is tot stand gekomen in overleg met een actieve groep bewoners is Zandweerd. De TVW en het WUP Zandweerd zijn opgesteld in nauwe samenwerking met de Deventer woningcorporaties en de netbeheerder Enexis. Met deze partijen werken wij samen in het programma Fossielvrij en Betaalbaar Wonen (FBW). Samen met onze FBW-partners, Noaber Energie en Oxe Geeft Gas zijn we in 2021 ook gestart met het WUP Bathmen. In dit WUP wordt ook gekeken naar de mogelijke rol van groengas van de nabijgelegen agrariërs bij een aardgasvrij Bathemen

Een ander belangrijk resultaat van de samenwerking met FBW is het Slim Warmtenet Zandweerd (SWZ) waarbij de restwarmte van de rioolwaterzuivering kan worden benut voor het duurzaam verwarmen van ruim 2000 bestaande en nieuwe woningen voor de verwarming van de nieuwbouw in de Tuinen van Zandweerd. Nadat eind 2020 de raad heeft besloten tot realisatie van fase 1 is in deze realisatie in 2021 verder opgepakt. Dat heeft geresulteerd in de aanleg van de buizen voor het warmtenet bij het bouwrijp maken van de Tuinen van Zandweerd. En er is een aanbestedingstraject opgestart voor de selectie van een warmteleverancier. De aanbesteding wordt in 2022 afgerond en het is de bedoeling dat eind 2022 de eerste warmte wordt geleverd. De komende jaren werken wij samen onze partners en de bewoners, in een wijkaanpak, stapsgewijs toe naar een aardgasvrij Zandweerd.

Betaalbaarheid voor de bewoners is een belangrijk aspect in de warmtetransitie. In Zandweerd is de betaalbaarheid met de proeftuinbijdrage van het rijk voor een groot deel geborgd. Wij gebruiken Zandweerd om ervaring op te doen met het optimaal faciliteren van bewoners (technisch, organisatorisch en financieel) in de warmtetransitie. Deze ervaring is benut bij de doorontwikkeling van Transform zodat dit Deventer breed kan worden toegepast. Dit heeft in 2021 ook geleidt tot het besluit om een Duurzaamheidskrediet beschikbaar te stellen via de Kredietbank Salland waarmee bewoners die geen reguliere lening kunnen afsluiten toch hun bijdrage kunnen leveren aan de warmtetransitie en hun eigen energieverbruik en -rekening kunnen verlagen.
Verlaging van het gasverbruik werd eind 2021 extra actueel door de sterk gestegen gasprijzen. Het Rijk stelt via gemeenten geld beschikbaar voor huishoudens waar sprake is van energiearmoede en/of energiearmoede dreigt. Door een succesvolle VNG-lobby op initiatief van Deventer hebben gemeente zelf de vrije hand in hoe deze middelen kunnen worden ingezet. Deventer gaat voor een aanpak waarbij woningen structureel worden verbeterd door isolatie. Waarmee de energierekening voor de doelgroep ook structureel wordt verlaagd. De aanpak Energiearmoede wordt nu uitgewerkt en in 2022 uitgevoerd.    

De subsidie Regeling Reductie Energiegebruik (RRE) liep tot eind 2021. Hiermee hebben we meer dan 9000 huishoudens bereikt en geholpen laagdrempelige energiebesparende maatregelen te nemen. Onder andere door collectieve inkoop voor zonnepanelen en isolatie, energiecoaches aan huis en waardebonnen voor de aanschaf van kleine maatregelen.
In 2021 is als vervolg de RREW gestart. De nadruk bij de RREW ligt op huurwoningen. Huurders mochten niet deelnemen aan de RRE.   

Ook het bedrijfsleven werkt aan de verdere verduurzaming. Met de partners in het Deventer Economisch Perspectief (DEP) is met het plan Toekomstbestendige Bedrijventerreinen de basis gelegd om de verduurzaming van bedrijven verder te versnellen. Reductie van het energiegebruik en energieopwekking is integraal onderdeel van dit plan.  
Op het A1 bedrijvenpark zien we dat bedrijven die zich daar vestigen volop inzetten op duurzaamheid. Dit resulteert onder andere in grote oppervlakten aan zonnedaken. Met de verplichting in het Bestemmingsplan A1 Bedrijvenpark om zonne-energie toe te passen, is Deventer de eerste gemeente die dat op deze manier stimuleert/afdwingt.   

In juni 2021 is door de raad de RES 1.0 vastgesteld. Het Deventer aandeel in het regionale bod voor grootschalige opwek (met wind en zon) bedraagt 212 GWh. Aanvankelijk was het bedoeling dat in het RES ook concrete zoeklocaties voor de realisatie van grootschalig zon op dak, zon op land en wind zouden zijn opgenomen. In dat kader is er 2021 een brede raadpleging georganiseerd rondom de windverkenning en heeft eind 2020 en begin 2021 een uitgebreide RES-participatie plaatsgevonden met de kernen, bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Op basis van de uitkomsten hiervan is besloten dat de maatschappelijke dialoog nog onvoldoende ver was gevoerd en de tijd nog niet rijp was in de RES 1.0 concrete locaties voor Deventer aan te wijzen. Met name ten aanzien van wind zijn er in de directie omgeving van mogelijke locaties zorgen over gezondheid grote weerstand tegen windturbines. Momenteel wordt in samenspraak met de raad en de maatschappelijke partners nagedacht over een passende invulling van de verder maatschappelijke dialoog.