De kwaliteit van de openbare ruimte heeft in Deventer veel aandacht van de burgers en het bestuur, omdat dit belangrijk is voor de leefbaarheid en de (veiligheids)beleving van de gebruikers. Het reguliere klein onderhoud vindt, conform de Visie Leefomgeving, plaats op basis van een basiskwaliteitsniveau (‘minimum niveau’).
Deventer baseert de basiskwaliteit op 4 criteria:
- Minimale technische of wettelijke eisen: De belangrijkste wettelijke verplichting van gemeenten is de zorgplicht. We moeten zorgen dat de openbare ruimte veilig en bruikbaar is. De aansprakelijkheid hiervoor ligt vast in het Burgerlijk Wetboek (artikel 6:174). De algemene zorgplicht is soms uitgewerkt in specifieke wetten of jurisprudentie (bijvoorbeeld rondom verkeersveiligheid en richtlijnen van het landelijk kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte, het CROW). Daarnaast gelden wettelijke eisen voor enkele specifieke onderdelen van de openbare ruimte.
- Kapitaalvernietigingsniveau: Daalt het onderhoud onder dit niveau, dan wordt de levensduur korter dan kostentechnisch wenselijk is.
- Leefbaarheid: Dit niveau wordt niet bepaald door wettelijke eisen en/of kapitaalvernietiging, maar door wat nog maatschappelijk zinvol is.
- Functionaliteit: Voorkomen moet worden dat het onderhoudsniveau zo laag wordt dat de openbare ruimte niet meer functioneert zoals die bedoeld is.
De beschikbare middelen zijn net voldoende om de openbare ruimte te onderhouden op dit basisniveau. Het basiskwaliteitsniveau dat de gemeente minimaal wil bereiken is in 2016 vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving.
Uit de monitoring door de verbonden partijen blijkt dat in 2021 op vrijwel alle aspecten het afgesproken niveau gehaald is. Uitzondering vormt de onkruidbestrijding op verhardingen. Dit probleem is reeds meermalen gesignaleerd in de diverse rapportages.
Deventer monitort twee-jaarlijks de beleving van de inwoners van de leefomgeving door middel van het bewonersonderzoek. Dit onderzoek is voor het laatst in 2019 uitgevoerd. Uit het onderzoek van 2019 blijkt dat de leefbaarheid, de objectieve en subjectieve kwaliteit (aanzien en aantrekkelijkheid) van de openbare leef-, werk-, woon- en verblijfsomgeving werd gewaardeerd met een gemiddelde van 6,8. Vanwege corona is het onderzoek in 2021 vertraagd waardoor de uitkomst nog onbekend is.
De programmering van het groot onderhoud en de vervangingsopgave vindt plaats aan de hand van het meerjarenonderhoudsprogramma (MJOP). In 2021 is het geplande onderhoud van het MJOP-MIND 2021-2024 voor een groot deel uitgevoerd. Bij de programmering van het MJOP maken we meer en meer gebruik van Geo-data. Door deze te combineren met andere opgaven wordt het steeds beter mogelijk deze opgaven op elkaar af te stemmen. In de komende versies van het MJOP-MIND zullen hier nog meer stappen in gezet worden in relatie tot de energietransitie en de planningen van de corporaties.
Op basis van een nadere financiële analyse, vastgelegd in het uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving, zijn er enkele beheergroepen waarvoor de vervangingsopgave in de toekomst een aandachtspunt is. De theoretisch berekende opgave is groter dan de beschikbare middelen voor de vervangingsopgave. Daarom hanteren we per beheergroep de volgende strategie:
- Vervanging asfaltwegen. Binnen de begroting van programma Leefomgeving wordt jaarlijks rekening gehouden met groei van het areaal. Het zogenaamde accres. Indien de benodigde middelen voor de daadwerkelijke groei in een jaar geringer zijn dan de gereserveerde middelen ontstaat een verschil. Als dit zich voordoet wordt bij de voorjaarsnota voorgesteld om dit verschil niet te laten terugvloeien naar de algemene middelen, maar te oormerken als vervangingsbudget. De afgelopen jaren zien we een oplopende groei van het areaal waardoor deze werkwijze maar zeer beperkt tot groei van het vervangingsbudget leidt. Bij de voorjaarsnota zal worden voorgesteld om de begroting voor areaalaccres naar boven bij te stellen.
- Vervanging structuur groen: de basisstrategie is om bij groen de levensduur te verlengen door ook bij functieverlies te blijven inzetten op klein en regulier onderhoud. Bij dreigend onveilige situaties stellen we de raad voor om exploitatiebudget te activeren. Om het effect op het regulier onderhoud te beperken, kiezen we bij vervanging zonder aanvullende dekking voor een laagwaardiger kapitaalgoed.
- Vervanging civieltechnische kunstwerken: in theorie kent deze beheergroep de grootste vervangingsopgave. Echter; de theoretische restlevensduren zijn nog enkele tientallen jaren, zodat dit probleem pas over lange tijd speelt. Daarom worden deze risico’s vooralsnog geaccepteerd. Het is namelijk onzeker welk bedrag echt nodig is: technologische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen zullen het werkelijke financieringsvraagstuk voor deze onderdelen bepalen.
- Het reguliere onderhoud en het groot onderhoud bij de i-VRI's is sinds areaaluitbreiding en de aanpassing aan de hedendaagse (digitale) besturing ervan aanzienlijk toegenomen, er zal daarom bij het areaalaccres een substantieel aandeel van de middelen aan deze beheergroep toegevoegd moeten gaan worden.
Uit de verschillende staten van onderhoud komt per deelgebied in de openbare ruimte het volgende beeld van gerealiseerd beleid naar voren:
Taakveld 2.1 Verkeer en vervoer
Straten, wegen en pleinen
Vanwege corona zijn een aantal uitvoeringsprojecten uitgesteld van 2021 naar 2022. Voorbeelden hiervan zijn Rembrandtkade/Ijsselkade, Roessinksweg en Fietspad Boxbergerweg. Verder is er groot onderhoud uitgevoerd aan diverse asfaltwegen.
Straatreiniging
Ook in 2021 heeft de onkruidbestrijding op verhardingen het afgesproken niveau niet gehaald. Dit probleem is eerder gesignaleerd in de diverse rapportages.
Openbare verlichting
In 2021 is het onderhoud van de openbare verlichting uitgevoerd volgens de overeenkomst met de aannemer. Deze overeenkomst is erop gericht dat altijd minimaal 98% van de verlichting brandt. In 2021 is de eerste jaarschijf van het in 2020 vastgestelde MJOP 2021-2024 grotendeels uitgevoerd. In het oog springende projecten zijn het vervangen van de verlichting Achter de Muren Duimpoort en aanlichten deel stadsmuur, nieuwe intelligente led verlichting Lebuinuslaan/ Margijnenenk en nieuwe (deels) intelligente led verlichting Henry Dunantlaan, Zweedsestraat, Essenstraat, Gotlandstraat, Hannoverstraat, Deensestraat, Finsestraat en deel Zutphenseweg. De uitvoering voor de Smidsgang en de Zandpoort is een stap verder gebracht. Planning van deze beide projecten is voorzien in 2022.
Civieltechnische kunstwerken
In 2021 is, in samenwerking met Waterschap Rijn en IJssel, het dek van de burg over de Schipbeek in de Gorsselseweg vervangen. Het waterschap heeft in hetzelfde werk de onderliggende stuw in de Schipbeek geheel vernieuwd. De beschoeiing aan de Bastiaanstraat is grootschalig hersteld. Er is gewerkt aan een leidraad voor de vervanging van houten bruggen. De geprogrammeerde vervanging van 7 houten bruggen wordt gerealiseerd in 2021.
Verkeerstechniek
Binnen de dit onderdeel is de ontwikkeling van ITS verder doorgezet op onze hoofdinfrastructuu. In 2021 is verder gegaan om alle VRI's binnen de gemeente te voorzien van zogenaamde intelligente bedieningssystemen waardoor de doorstroming van het verkeer verder geoptimaliseerd kan worden.
Taakveld 2.4 Economische havens en Waterwegen
De voorbereiding voor de realisatie van een containerterminal en een nieuwe aanmeervoorziening in de 5e havenarm (voorheen dode havenarm) is verder uitgewerkt en realisatie wordt in 2022 verwacht. In 2021 is door B en W de havenbeheersverordening vastgesteld.
Taakveld 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie
Groen, natuur en recreatie
Het klein onderhoud is volgens het afgesproken CROW-kwaliteitsniveau uitgevoerd door HGB, conform de daartoe geldende Dienstverleningsovereenkomst en het bijbehorend bestek. Het reguliere onderhoud aan onze (Rijksmonumentale) stadsparken is hiervan onderdeel.
Het grootste deel van het groot onderhoudsbudget is besteed aan laanboomverjongingsprojecten en parken. Projecten Zwijnenbergerweg, Boxbergerweg, Rijsterborgherpark (Kleine Plantsoen) en de Oerdijk zijn in 2021 afgerond.
Openbare speelgelegenheden
Ook in 2021 is voortgang geboekt met de realisatie van de taakstelling uit Samen Ruimte Geven. Volgens planning (MJOP) is een deel van de gemeentelijk speeltoestellen vervangen door speelaanleidingen die goedkoper in beheer zijn. Stichting Tevreden heeft, conform afspraken in 2015, in 2021 het onderhoud uitgevoerd aan de door hen overgenomen speelplekken. De speelplekken zijn in 2021 onderhouden conform het Attractiebesluit. In het kader van Corona en participatie zijn een deel van de projecten uit 2021 doorgeschoven naar 2022.
Taakveld 7.2 Riolering
In 2021 is groot onderhoud, waaronder vervanging, aan riolering en waterbeheervoorzieningen uitgevoerd conform het gemeentelijke rioleringsplan (GRP) 2015-2020 en het bijbehorende addendum. In 2021 is het gemeentelijke rioleringsplan voor de jaren 2022-2025 vastgesteld. Diverse pompen in de rioolgemalen zijn vervangen.
Taakveld 7.5 Begraafplaatsen en crematoria
Het reguliere onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen is in 2021 volgens het basiskwaliteitsniveau uitgevoerd door Het Groenbedrijf en de Stichting Oude begraafplaatsen Deventer (SOBD). Er is geen groot regulier onderhoudsbudget voor de gemeentelijke begraafplaatsen.
Taakveld 5.2 Sportaccommodaties (velden)
Het groot onderhoud aan buitensportaccommodaties heeft conform de programmering plaatsgevonden.